Vlaanderen kampt met een structureel watertekort. Bijna nergens in Europa is er minder water per inwoner beschikbaar. Tegelijk worden meer en intensievere droogteperiodes voorspeld voor de toekomst. Ook de Limburgse beken lijden sterk onder droogte. Ze zijn van levensbelang voor mens en natuur, maar het waterpeil staat al enkele jaren laag. Daarom lanceren het Provinciaal Natuurcentrum, de dienst Water en Domeinen van de provincie Limburg en de Universiteit Hasselt het Citizen Science project “In de BRES voor water”. Vanaf 14 september meten we samen met burgers de fitheid van de Haspengouwse beken.

Structureel watertekort en intensere droogteperiodes

We hebben water nodig om te leven: voor huishoudelijke taken, voor de industrie en voor de landbouw. Maar Vlaanderen heeft een structureel watertekort. De waterbeschikbaarheid per inwoner is één van de laagste in Europa. De droge zomers van de afgelopen jaren hebben hun sporen nagelaten op de waterstanden van grond- en oppervlaktewater. Dat maakt het moeilijker om het veroorzaakte watertekort jaarlijks terug aan te vullen. Wetenschappers voorspellen bovendien meer en intensere droogteperiodes in de toekomst en meer periodes met hevige neerslag en wateroverlast.

Ruimte voor water als oplossing voor verdroging én wateroverlast

In het verleden hebben we in Vlaanderen het water op veel plaatsen uit het landschap verbannen. Vroeger was men namelijk van mening dat “waterzieke” gronden zoals moerassen en natte graslanden niet nuttig zijn, en dat kronkelende beken overstromingen veroorzaken in woonzones. Maar door water op één plaats snel af te voeren, veroorzaken we overstromingen op andere plaatsen. Dikwijls waar we ze niet willen.

Regen- en afvalwater opvangen, zuiveren en hergebruiken zijn zeer belangrijke maatregelen. Een duurzame langetermijnaanpak zorgt ervoor dat water in ons landschap op grote schaal wordt vastgehouden, vertraagd wordt afgevoerd en dat water ook terug kan infiltreren in natte gebieden naar diepere grondlagen.

Limburgse beken lijden sterk onder droogte

Kronkelende beken en hun natte valleien hebben deze rol altijd al vervuld in onze maatschappij. Bovendien herbergen ze een grote en heel eigen diversiteit aan dieren en planten. Deze diversiteit is belangrijk om de waterkwaliteit optimaal te houden.

Beken zorgen voor verkoeling, rust en ontspanning. Hun water is van levensbelang voor mens en dier. Toch werden ze in het verleden niet altijd duurzaam beheerd. Beken werden verplaatst, rechtgetrokken en overwelfd of ingebuisd. Dit was nadelig voor de kwaliteit en kwantiteit van het beekwater. Samen met de huidige droogteproblematiek zorgt dit ervoor dat planten en dieren in en rond de beken nog sterker bedreigd worden. De grondwaterstanden staan zelfs al enkele jaren zo laag dat de afgelopen zomers een captatieverbod werd afgekondigd.

In de BRES voor water

Als reactie op deze waterproblematiek lanceren de provincie Limburg (Provinciaal Natuurcentrum en dienst Water en Domeinen) en de Universiteit Hasselt samen met de partners Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren en de Vlaamse Milieumaatschappij (bekkensecretariaat Demerbekken) “In de BRES voor water”. Met dit Citizen Science project verzamelen we meer data én sensibiliseren we burgers.

Bert Lambrechts, gedeputeerde voor Water, Milieu en Natuur:
“Burgers, studenten, wetenschappers en beleidsmakers werken in dit project samen om de ecologische basiskwaliteit van beken in Limburg op te volgen. We monitoren niet enkel tijdens droogteperiodes, maar het hele jaar door. Waterstanden in de winter hebben immers ook hun invloed op de  waterstanden in de zomer. In eerste instantie nemen we de beken in Haspengouw onder de loep. In een volgende fase breiden we het project verder uit over de provincie.”

Meten is weten: aftrap met burgeronderzoek in Haspengouw

Inwoners uit de Haspengouwse gemeentes en andere geïnteresseerden kunnen deelnemen door zelf de waterstanden van de geselecteerde beken te noteren en door te geven via een online tool. Alle gegevens worden centraal verzameld en ontrafeld door wetenschappers. Deelnemen aan dit onderzoek kan van 14 september tot en met 31 oktober 2020. Deelnemers maken kans op een mooie prijs.

Meer informatie

Op www.indebresvoorwater.be  vind je meer informatie over het project en de online tool. Vanaf december verschijnen hier ook de eerste resultaten van het burgeronderzoek in Haspengouw.

Contact

Kabinet gedeputeerde Bert Lambrechts – Hans Zegers – 011 23 70 36 – hans.zegers(at)limburg.be

Coördinator Citizen Science (Provinciaal Natuurcentrum) – Katrien Hendrickx – 011 26 54 93  – katrien.hendrickx(at)limburg.be