Haspengouw wordt vaak bestempeld als de graanschuur van België. De overgrote meerderheid van het Haspengouwse graan is echter bestemd voor de voedermarkt, hoewel onze bodems en klimaat in theorie ook geschikt zijn voor de teelt van baktarwe. Het brood dat we vandaag bij de bakker of in de supermarkt terugvinden, wordt bijna uitsluitend gemaakt met baktarwe die van (ver) buiten België ingevoerd wordt. Om onze autonomie te verhogen en het lokale ondernemerschap te steunen stelt dit project tot doel de baktarweteelt in Haspengouw nieuw leven in te blazen om zo een lokale voedselketen rond baktarwe op te zetten, te optimaliseren en te verduurzamen. Daarnaast worden binnen dit project ook samenwerkingen over de grenzen heen onderzocht om regionaal en duurzaam geteeld brood ook verder te verspreiden.
Het ontwikkelen van een lokale keten rond baktarwe is niet nieuw in Haspengouw. Zo lag in het voorjaar en het najaar van 2024 een beperkte oplage van Opa’s Brood bij Vangrootloon in de winkelrekken van Limburgs Haspengouw. Dit brood is het resultaat van het Platteland Plus project (Hier groeit uw brood – 2022-2024). Aan de hand van onze bevindingen uit dit eerdere project blijkt dat baktarweteelt nieuw leven inblazen in Haspengouw helemaal niet evident is. Toch staan we als projectpartners momenteel klaar om via dit nieuwe project de baktarweketens van akker tot bakker uit te breiden, te optimaliseren en te verduurzamen.
Het teelttechnische aspect van baktarwe verschilt van voedertarwe aangezien deze teelt een aangepaste bemestingsgift vraagt en opvolging van de ziektedruk nog belangrijker is dan bij de gangbare voedertarweteelt. Ook de rassenkeuze is cruciaal om uiteindelijk zowel een goede opbrengst als de gewenste bakkwaliteit te kunnen realiseren. Tot doel wordt gesteld om uiteindelijk een 10-tal rassen te identificeren en verschillende bemestingsschema’s voor te leggen aan landbouwers. Hiertoe wordt jaarlijks een rassen- en bemestingsproef aangelegd. Bedoeling is om de verworven informatie uit deze proeven te laten doorstromen naar de landbouwers en ermee aan de slag te gaan om hen gedurende het hele teeltverloop te ondersteunen.
Om de baktarweteelt te verduurzamen wordt er met dit project ook aandacht besteed aan agroecologische teeltmaatregelen. Hierbij zal er enerzijds gebruik gemaakt worden van de bestaande ecoregelingen en beheerovereenkomsten, waarbij het subsidiabele karakter ervan een extra stimulans kan zijn voor de landbouwer. Anderzijds wordt ingezet op meer innovatieve maatregelen zoals het optimaliseren van het bodemhumuscomplex, de basis van een gezonde bodem. In beide gevallen begeleiden de projectpartners de deelnemende landbouwers maximaal.
Naast het versterken van de Haspengouwse agro-ecologische baktarweteelt via teelttechnische optimalisatie, zetten we in op ketenoptimalisatie en -uitbreiding. Hierbij vertrekken we in eerste instantie vanuit de ketens die reeds ontwikkeld werden en trachten we deze efficiënter te maken. Hiertoe wordt aandacht besteed aan optimalisatie van werking van de ketenactoren en de
wisselwerking tussen hen. Zo zullen er inspanningen gedaan worden voor verbeteringen op vlak van logistiek. Verder behoort het voorzien van triagecapaciteit en neventoepassingen van de bloem tot één van de doelstellingen, zodat de tarwe niet ‘verloren’ gaat bij mindere bakkwaliteit. Op het niveau van de maalderijen, wordt er getracht de maalrendementen op te krikken, waar de landbouwsector finaal zelf ook wel zal bij varen, wat op termijn een extra stimulans kan zijn om met de teelt van baktarwe aan de slag te gaan. Daarnaast werd uit de campagne van het Opa’s brood duidelijk dat de consument donker brood boven wit brood verkiest. Om aan de wensen van de consument te voldoen, beoogt dit project het aanpassen van de kleur en samenstelling van het brood. Verder zal er ook over de grenzen heen gekeken worden om agro-ecologische baktarweteelt en de uiteindelijke productie van het brood over een breder gebied te verspreiden. Cruciaal bij de ketenoptimalisatie en -uitbreiding is het betrekken van meerdere landbouwers in de keten, zodat het aanbod van baktarwe en van het lokale brood opgeschaald kan worden. Uiteraard worden landbouwers door de projectpartners begeleid in de teelt en afzet van baktarwe.
Om het brood uiteindelijk aan de man te brengen en de keten succesvol te maken, is het essentieel doelgericht te communiceren naar de consument. Door regelmatige updates op sociale media, nieuwsbrieven, korte video’s, infoborden… zal de consument stap voor stap meegenomen worden in het verhaal van het lokaal en duurzaam geteelde brood. Door hen vanaf de teelt van de tarwe kennis te laten maken met het ketenproces, wordt ook de band tussen landbouwer en consument versterkt. Deze communicatiecampagne stelt dus tot doel om de consument te informeren over het lokale en agro-ecologische karakter van het brood en hen te activeren om hiervoor te kiezen.